Perfekcjonizm brzmi jak wartościowa, pożądana cecha, dzięki której można odnieść w życiu wiele sukcesów. W rzeczywistości nadmierny perfekcjonizm blokuje działanie, nie pozwala się cieszyć z osiągnięć oraz bywa odpowiedzialny za wiele objawów psychosomatycznych.
O tym skąd się bierze, jakie są jego konsekwencje i w jaki sposób potrafi oddziaływać na nasz organizm, porozmawiam dziś z Karoliną Sip – certyfikowanym facyliatorem Psychobiologii i Terapii Psychosomatycznej.
Co to takiego jest perfekcjonizm? Po czym go poznać?
Perfekcjonizm, w moim spojrzeniu, to zespół cech, a nie pojedyncza cecha – całe spektrum zachowań, niosące ze sobą wachlarz konsekwencji. Perfekcjonista nie dopuszcza błędów – nie wybacza ich sobie i jest bardzo krytyczny wobec innych. Wysoko stawia poprzeczkę i choć dba o każdy szczegół wykonywanego zadania, nigdy nie jest tak do końca zadowolony ze swojej pracy. To budzi mnóstwo stresu i ciągłego napięcia, które kumulowane w ciele, powoduje objawy psychosomatyczne.
Co to są objawy psychosomatyczne?
Są to objawy odczuwane w ciele, których przyczyny leżą w psychice. Wykonując badania, lekarze nie są w stanie znaleźć żadnych organicznych przyczyn dolegliwości. Generuje je nasz umysł.
Skąd bierze się perfekcjonizm? Gdzie można upatrywać się jego przyczyn?
Pod perfekcjonistycznymi postawami kryją się zakodowane, najczęściej w dzieciństwie, podświadome programy, których zadaniem jest zapewnienie przetrwania, w warunkach nie do końca zapewniających dziecku poczucie bezpieczeństwa. Bezpieczeństwo dla różnych osób, w zależności od ich otoczenia jak i postaw ich rodziców może oznaczać co innego.
Jest kilka punktów wspólnych jak np.:
- akceptacja
- bycie zauważonym, widzianym, dostrzeganym
- bycie usłyszanym
- miłość i jej bezwarunkowość
- bycie rozumianym
- czułość, poczucie bliskości
- obecność rodzica, skupienie jego uwagi
- informowanie o planach i dotrzymywanie słowa
- doglądanie w razie choroby
- wystarczająca ilość pożywienia
- spokojna, wesoła atmosfera
- brak kar cielesnych
- zadbane ubranie dostosowane do warunków pogodowych
- posiadanie własnego miejsca, również w grupie
Czyli, jeśli dobrze rozumiem, dziecko wytwarza postawy, które w takich warunkach pozwalają mu być zauważonym i docenionym?
Tak, w skrócie można tak powiedzieć. Jest to próba zadowolenia opiekunów i zwrócenia ich uwagi na siebie. Jeśli taka postawa zdaje egzamin, działanie nasila się, a ostatecznie własna wartość dziecka kształtuje się przez pryzmat jego czynów. Czuje ono, że znaczy coś dopiero wtedy, gdy wykaże się czymś wyjątkowym. Tak właśnie w skrócie tworzy się perfekcjonizm.
Opowiedz proszę, czym w dorosłym życiu może skutkować taka postawa? Jak mają się do tego objawy psychosomatyczne?
Temat jest bardzo szeroki. Wymienię kilka zachowań/postaw perfekcjonistów wraz z ich powiązaniami psychosomatycznymi.
- Niezadowolenie z siebie, brak satysfakcji z wykonanej pracy – takie osoby najczęściej słyszały „Piątka? Czemu nie szóstka?”. Gdy była szóstka, cały komentarz to najczęściej „aha”.
Jakie zachowania/dolegliwości są skutkiem?
– obgryzanie paznokci i skórek, również tych w buzi
– uzależnienie od innych, niezdrowa współzależność
– picie alkoholu oraz inne nałogi
– spektrum autyzmu
– schizofrenia
– depresja/dwubiegunówka - Wieczny pośpiech, pod którym może być ukryty schemat związany z postawą rodzica. Jeśli miewał on różne humory (lub mało czasu), dziecko nie do końca to rozumiejąc, starało wstrzelić się w dobry humor rodzica, aby zaspokoić swoje potrzeby. Co często słyszała taka osoba? „Teraz? Trzeba było wcześniej” ,”jest za późno”, „teraz nie”. Jako osoba dorosła, stara się wykorzystać wszystkie okazje i wyciska z doby ile tylko możne. Często robi to poświęcając rzeczy ważne np. zdrowie. Zdarza się, że również pogania innych lub irytuje się, kiedy ktoś nie działa tak szybko jak ona, wolniej myśli, odkłada zadania lub nie odbiera telefonu.
Jakie zachowania/dolegliwości są skutkiem?
– problemy z tarczycą (również prowadzące do tycia lub nadmiernej chudości w zależności od indywidualnego programu)
– nadciśnienie
– „fomo” (ang. fear of missing out, lęk przed przegapieniem czegoś, nie bycie na bieżąco)
– wieczna dostępność dla innych, bycie „pod telefonem” na okrągło i niepokój kiedy np. telefon się rozładuje
– nadpobudliwość psychoruchowa (ADHD) u dziecka
– wpadanie w słowotok bez słuchania drugiej strony
– rwa kulszowa (wymuszony ruch)
– poczucie przebodźcowania, wypalenie - Skupienie na szczegółach, również tych w wyglądzie, nawet tych najdrobniejszych – przyczyną może być wytykanie samych błędów w dzieciństwie oraz rodzic, którego można również określić jako perfekcjonistę. Takie osoby często słyszały „wstydź się”, „nie chcę się za ciebie więcej wstydzić”
Jakie zachowania/dolegliwości są skutkiem?
– krótkowzroczność
– jąkanie się
– nerwica natręctw
– ataki paniki, histerii
– lęk przed wystąpieniami publicznymi - Oziębłość, chłód, niedostępność emocjonalna – człowiek, który w pełni dopuszcza do siebie odczuwanie musi mierzyć się z tematem komunikowania swoich emocji. Kiedy jest ich aż nad to, a przy tym często nie ma zgody na ich komunikowanie, mechanizmem obronnym staje się „nie czucie wcale”, z obawy przed konsekwencjami. Takie osoby najczęściej słyszały „grzecznym dziewczynkom to nie wypada” ,„chłopaki nie płaczą”, „złość piękności szkodzi”, „nie bądź jak baba” i wolą odciąć to, co narażało ich na zagrożenie takimi komentarzami.
Jakie zachowania/dolegliwości są skutkiem?
– częste odczuwanie zimna
– bóle mięśniowe
– spięte ciało
– strzelające stawy
– bóle serca
– bóle stawów - Nieumiejętność odpoczywania – odpoczynek to także czynność, która mimo swoich oczywistych dobroczynnych składników, ma w sobie też zagrożenie dla perfekcjonisty – może zostać „przyłapany” na „nic nie robieniu”. Taka osoba mogła często słyszeć „na kanapie siedzi leń…” lub „rusz się, zrób coś, weź się do roboty” i również teraz chroni siebie, aby nie zostać przyłapanym na bezczynności.
Jakie zachowania/dolegliwości są skutkiem?
– uzależnienie od social mediów, sprawdzania maili
– poczucie bycia niezastąpionym
– nieumiejętność delegowania zadań
– problemy ze snem/zasypianiem
– wieczna gotowość - Surowo osądza siebie i innych – to schemat „ocenię Ciebie, zanim ocenisz mnie”. Ocenianie innych zazwyczaj jest odbiciem tego, że nasz wewnętrzny krytyk jest hiperaktywny. Jeśli w dzieciństwie nie mieliśmy przyzwolenia na bycie sobą, a rodzice nie akceptowali naszego dziecięcego doświadczania świata i swobody w byciu sobą, nauczyliśmy się stawiać poprzeczkę bardzo wysoko. Taka osoba słyszała często „zachowuj się”, „co ludzie powiedzą” „jak możesz być taki…” ,. W dorosłym życiu nie potrafi zaakceptować indywidualnych cech i zachowań ludzi tak, jak samemu nie doświadczała akceptacji.
Jakie zachowania/dolegliwości są skutkiem?
– ból kręgosłupa, zwłaszcza w odcinku lędźwiowym oraz szyjnym
– ból żołądka, zgaga, wrzody
– dolegliwości ze strony jelit
– zaburzenia odżywiania np. bulimia
– nadpotliwość
Podsumowanie
Temat jest faktycznie bardzo szeroki. Konsekwencje perfekcjonizmu rzutują na wielu dziedzinach naszego życia. W moim odczucie zmierzenie się z tematem wymaga wsparcia psychologicznego. Czy przepracowanie traum pomoże nam uporać się z perfekcjonizmem? Z tego co wiem, Ty również pomagasz się uwolnić od przeszłości, ale robisz to w trochę inny, bardziej niekonwencjonalny sposób.
Tak, zdecydowanie tak – przepracowanie traum pomaga uwolnić się od przeszłości i zmienić swoje postawy wynikające ze zbudowanych w dzieciństwie programów. Ja jestem trenerką rozwoju osobistego wspieranego poprzez rozwój duchowy.
Dzięki temu, że podchodzę holistycznie pomagam:
- odkryć mocne strony
- zidentyfikować blokady
- uwolnić przeszłość
- budować poczucie zaufania i mocy
- zamienić wiedzę w działanie
- odnaleźć przyczyny dolegliwości ciała
Więcej informacji znajdziecie na mojej stronie TUTAJ
Dziękuję Ci Karolina za rozmowę i pokazanie tematu perfekcjonizmu z zupełnie innej strony. To niecodzienne spojrzenie. Warto przyjrzeć się swoim postawom i poszukać pewnych zależności, po to, aby móc skonfrontować się ze swoimi schematami.
